Przeniesienie własności = nabycie pochodne = przejście własności na podstawie umowy (155-158 kc)
Konsensualny i realny charakter:
- do przeniesienia własności nieruchomości oraz rzeczy ruchomych oznaczonych co do tożsamości na podstawie samej um. (solo consensu) – jest to więc czynność konsensualna. W szczególności do przeniesienia własności nieruchomości nie jest potrzebny wpis w KW.
- w odniesieniu jednak do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, jak również do przeniesienia własności rzeczy przyszłych konieczne jest nadto przeniesienie ich posiadania w tym zakresie więc um. przeniesienia własności jest umową realną.
Forma:
- w przypadku przeniesienia własności rzeczy ruchomych ustawa nie wprowadza wymogu zachowania szczególnej formy
- w odniesieniu do nieruchomości - forma aktu notarialnego (dla um. rozporządzającej jak i um. o podwójnym skutku, a w razie rozbicia tej um. – także dla czynności zobowiązującej (uwaga! art. 75 - zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania – forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi)
Dopuszczalność warunku i terminu:
- odniesieniu do ruchomości przeniesienie własności może nastąpić pod warunkiem i z zastrzeżeniem terminu,
- w odniesieniu do nieruchomości um. przenosząca własności nie może zostać ograniczona warunkiem ani terminem, dotyczy to zarówno samej czynności rozporządzającej jak i czynności o podwójnym skutku. W razie rozbicia czynności o podwójnym skutku na czynność zobowiązującą i rozporządzającą możliwe jest ograniczenie warunkiem czynności zobowiązującej – co niekiedy jest konieczne np. w razie gdy dochodzi do sprzedaży nieruchomości obciążonej prawem pierwokupu.
Charakter rozporządzający:
- Um. przeniesienia własności jest czynnością rozporządzającą – powodującą zmianę w ramach stosunków prawnorzeczowych,
- Zgodnie jednak z art. 155 k.c. umowa sprzedaży, zamiany i darowizny oraz inne um. zobowiązujące do przeniesienia własności (a więc powodujące ze swej istoty skutek jedynie obligacyjny) jednocześnie przenoszą własność. W tym przypadku mamy do czynienia z tzw. czynnością o podwójnym skutku.
- Art. 155 nie jest bezwzględnie wiążący możliwe jest bowiem wyłączenie skutku rozporządzającego i tym samym rozbicie um. o podwójnym skutku na dwie odrębne um. – zobowiązującą i rozporządzającą.
Czynność kauzalna:
- Przeniesienie własności jest w każdym przypadku czynnością kauzalną. Oznacza to, że dla przeniesienia własności konieczne jest istnienie przyczyny prawnej (causy).
- W przypadku, gdy mamy do czynienia z umowami o podwójnym skutku przeniesienie własności następuje na podstawie causy, wynikającej z istoty danej um. (causa obligandi vel acquirendi, causa donandi etc.)
- W razie rozbicia um. o podwójnym skutku na um. tylko zobowiązującą i tylko rozporządzającą (przeniesienie własności), jak również w przypadku gdy zobowiązanie do przeniesienia własności wynika zapisu, bezpodstawnego wzbogacenia czy innego zdarzenia przeniesienie własności następuje causa solvendi – w wykonaniu uprzednio zawartego zobowiązania. Zgodnie z art. 156 k.c. jeżeli przeniesienie własności nastąpić ma w wykonaniu tego zobowiązania koniecznej jest ważne istnienie takiego zobowiązania.
