Przesłanki
Postanowienie o uznaniu za zmarłego można wydać gdy człowiek zaginął = mimo upływu określonego w ustawie terminu i przeprowadzenia odpowiedniego postępowania wyjaśniającego (w toku postępowania w przedmiocie uznania za zmarłego) nie uda się ustalić, czy dana osoba żyje czy zmarła.
Cel = uregulowanie stosunków prawnych zaginionego i zakończenia stanu niepewności.
Zasada = można uznać za zmarłego, gdy od końca roku kalendarzowego w którym wiadomo było, że jeszcze żył minęło lat 10.
Odrębności:
- wystarczy 5 lat - jeśli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończyłby 70 lat,
- nie można uznać za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego w którym ukończyłby 23 lata,
- w razie zaginięcia w czasie podróży morskiej lub powietrznej:
- w związku z katastrofą lub innym szczególnym zdarzeniem wystarczy 6 m-cy od katastrofy lub tego zdarzenia,
- jeśli nie da się stwierdzić katastrofy, termin 6 m-cy liczy się od upływu roku od dnia w którym statek miał przybić do portu przeznaczenia, a jeśli nie miał portu przeznaczenia – z upływem 2 lat od dnia, kiedy była o nim ostatnia wiadomość (terminy wynoszą więc 1,5 oraz 2,5 roku)
- w razie zaginięcia w związku z innym bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia – po upływie 1 roku od dnia gdy niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.
Przepisy o uznaniu za zmarłego należy również stosować do osób zaginionych przed wejściem w życie kodeksu cywilnego, jednakże ze znacznymi modyfikacjami przewidzianymi w szczególności dla osób zaginionych w związku z wojną 1939 r. – 1945 r. Przepisy te obecnie mają jednak znikomą doniosłość praktyczną.
Postępowanie:
Właściwość rzeczowa = SR
Właściwość miejscowa:
- sąd ostatniego m. zam. osoby, której dot. postępowanie,
- w braku tej podstawy, sąd m. zam. wnioskodawcy a w braku takiego miejsca sąd miejsca pobytu wnioskodawcy,
- jeśli wskutek tego samego zdarzenia zaginęła większa liczba osób Sąd Najwyższy na wniosek Ministra Sprawiedliwości może wyznaczyć jeden sąd wyłącznie właściwy do rozpoznania wszystkich spraw.
Postępowanie wszczyna się na wniosek.
Wniosek może złożyć każdy zainteresowany.
Termin = Wniosek można złożyć nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego terminu, wniosek zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.
We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek.
Jeśli sąd uzna, że są przesłanki do uznania za zmarłego, obligatoryjnie ogłasza o wszczęciu postępowania, w piśmie poczytnym na terenie całego kraju oraz w miejscu ostatniego zamieszkania zaginionego wzywając:
- zaginionego - żeby się zgłosił,
- osoby które posiadają o nim informacje – żeby przekazały je sądowi,
w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 3 i nie dłuższym niż 6 m-cy.
Postępowanie nie może zakończyć się przed upływem
- 3 m-cy od ogłoszenia,
- 1 m-ca od końca terminu wskazanego w ogłoszeniu,
- terminów wskazanych w k.c.
Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
Postanowienie o uznaniu za zmarłego = domniemanie, że zaginiony zmarł z chwilą wskazaną w postanowieniu. Postanowienie wiąże dopóki nie zostanie uchylone w rezultacie odrębnego postanowienia w którym sąd ustali, że osoba zaginiona żyje albo że marła w innej chwili.
Postanowienie o uznaniu za zmarłego – w przeciwieństwie do postanowienia o stwierdzeniu zgonu – ma charakter konstytutywny, ponieważ dopiero decyzja sądu wywołuje skutki prawne. Przedmiotowe skutki prawne następują jednak nie od chwili wydania orzeczenia o uznaniu za zmarłego, lecz od momentu ziszczenia się zdarzeń w orzeczeniu takim ustalonych.
Jeśli w toku postępowania okaże się że śmierć jest niewątpliwa, sąd przeprowadzi z urzędu postępowanie w przedmiocie stwierdzenia zgonu.
Linki sponsorowane
RADCA PRAWNY |
