Duża klauzula waloryzacyjna. 3571
kodeksu cywilnego.
Waloryzacja może być:
- Umowna (np. odniesienie do wartości złota, waluty,…)
- Sądowa duża (dot. wszystkich zobowiązań)
- Sądowa mała (dot. zob. pieniężnych)
Duża klauzula waloryzacyjna = Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Mała klauzula waloryzacyjnej = dot. tylko zob. pieniężnych, a jej przesłanką jest istotna zmiana siły nabywczej pieniądza.
Przesłanki Dużej klauzuli waloryzacyjnej:
- nastąpi nadzwyczajna zmiana stosunków (nie dotyczy to więc nawet istotnych ale zwyczajnych zmian, jak np. zmiana podatków, ceł etc.),
- spełnienie świadczenia wiąże się z nadmiernymi trudnościami lub grozi jednej ze stron rażącą stratą (spełnienie świadczenia ma być jednak możliwe – nie chodzi tu bowiem o następczą niemożliwość świadczenia, trudności w spełnieniu świadczenia dotyczą głównie dłużnika natomiast strata może grozić zarówno dłużnikowi jak i wierzycielowi – jeśli np. wartość jego świadczenia wzajemnego znacząco wzrosła)
- pomiędzy nadzwyczajną zmianą stosunków a trudnościami w wykonania zobowiązania występuje związek przyczynowy,
- strony nie przewidywały wpływu zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania ("brak przewidywania" odnosi się nie tyle do samej zmiany stosunków ile do jego wpływu na treść zobowiązania – można więc stosować klauzulę, jeżeli strony np. przewidziały pewne zdarzenia ale nie mogły przewidzieć ich wpływu na zobowiązanie)
Sad może = po rozważeniu interesów stron, kierując się zas. wp. społ.:
- odmiennie niż w umowie oznaczyć sposób wykonania zobowiązania (a więc np. zmienić czas lub miejsce jego wykonania, rozłożyć na raty, orzec o możliwości częściowego spełnienia),
- odmiennie oznaczyć wysokość świadczenia
- orzec o rozwiązaniu um., orzekając w miarę potrzeby o rozliczeniach stron.
Użyty w tym przepisie zwrot sąd "może" nie oznacza dowolności decyzyjnej sądu, powszechnie przyjmuje się, że jeżeli zajdą przesłanki określone w tym przepisie sąd ma obowiązek wydania orzeczenia o treści określonej w art. 3571 k.c.
Porównanie dużej i małej klauzuli waloryzacyjnej:
DUŻA KLAUZULA (3571 k.c.) | MAŁA KLAUZULA (3581 § 3 k.c.) |
Dotyczy zasadniczo tyko zobowiązań z umów jedynie wyjątkowo może być stosowana do zobowiązań z innych żródeł. | Dotyczy zobowiązań zarówno z umów jak i z innych źródeł. |
Dotyczy różnego rodzaju zobowiązań, nie tylko pieniężnych. | Dotyczy tylko zobowiązań pieniężnych. |
Przesłanką są różne nadzwyczajne zmiany stosunków powodujące | Przesłanką jest wyłącznie istotna zmiana siły nabywczej pieniądza. |
Skutkiem nadzwyczajnej zmiany stosunków muszą być nadmierne trudności w spełnieniu świadczenia lub rażąca strata jaka wiązałaby się z jego spełnieniem | Nie musi wystąpić rażąca strata ani nadmierne trudności w spełnieniu świadczenia. |
Strony nie przewidywały nadmiernych trudności lub rażącej straty przy zawarciu um. | Brak warunku nieprzewidywalności. |
W obu przypadkach sąd orzeka w następstwie powództwa wytoczonego przez jedną ze stron, nie może działać z urzędu. | |
W obu przypadkach zmiana musi nastąpić po powstaniu zobowiązania. | |
W obu przypadkach sąd zobowiązany jest rozważyć interesy stron kierując się zas. wp. społ.. | |
Sąd może:
| Sąd może:
|
W obu przypadkach orzeczenie jest konstytutywne. | |
Znajduje zastosowanie do wszystkich rodzajów podmiotów. | Z żądaniem dokonania waloryzacji nie może wystąpić przedsiębiorca, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. |
Linki sponsorowane
RADCA PRAWNY |
